Sensationele vondst:
Tien authentieke tweehandszwaarden ontdekt op zolder oude Raadhuis Balk
Conservatoren van het Nationaal Militair Museum (NMM) deden een opmerkelijke ontdekking in Friesland: in een depot van het museum Sloten en wel op de zolder van het stadhuis van Balk in de gemeente De Fryske Marren zijn tien authentieke zestiende-eeuwse tweehandszwaarden aangetroffen. De vondst kwam aan het licht tijdens een onderzoeksproject van het NMM naar deze imposante historische wapens. In het verleden werd binnen het museum ook wel gedacht dat de zwaarden mogelijk replica’s zouden kunnen zijn, als gevolg waarvan ze in de vergetelheid verdwenen. Ze blijken nu echt, een echte ‘barn find’. Museum Sloten, dat naast de 10 zwaarden op de zolder ook twee tweehandszwaarden op zaal heeft, bezit hiermee in één klap de grootste collectie tweehandszwaarden van Nederland, na het Nationaal Militair Museum.
Mysterie van het tweehandszwaard
Reusachtige tweehandszwaarden van soms meer dan twee meter lang spreken sterk tot de verbeelding. Ze worden verbonden aan legendes over helden zoals de Friese ‘vrijheidsstrijder’ Grutte Pier (1480-1520), watergeus Cabeliau die Den Briel bevrijdde (1572), of Maximiliaan van Bossu tijdens de Slag op de Zuiderzee (1573). De vraag is of deze imposante wapens werkelijk als strijdwapen dienden, of eerder ceremoniële objecten en statussymbolen waren. Die vraag proberen de conservatoren van het NMM en onafhankelijke specialisten nu voor het eerst systematisch te beantwoorden.
Unieke onderzoeksmethode
Het onderzoeksteam heeft inmiddels meer dan honderd tweehandszwaarden uit zes verschillende Nederlandse collecties onderzocht. Een uniek element is dat enkele originele wapens, onder streng toezicht en met veiligheidsmaatregelen, gehanteerd worden door Oskar ter Mors, oprichter en hoofdtrainer van Wapenkunst Academie Rijswijk. Hij behoort tot de zeer kleine internationale groep experts die deze zwaarden kan hanteren volgens technieken uit zestiende- en zeventiende-eeuwse vechtboeken. Dit geeft een unieke inkijk in hun gebruik. Deze ‘ervaringsanalyse’ wordt wetenschappelijk getoetst met geometrische metingen, dynamische eigenschappen (zoals balans- en percussiepunten), gebruikssporenonderzoek en dateringsstudies. Zo kwam het team ook een identieke kopie van het zwaard van Grutte Pier op het spoor in de collectie van het Koninklijk Legermuseum in Brussel.
Verder onderzoek op 12 december
Op 12 december zal het onderzoeksteam de tien zwaarden uit Balk nader onderzoeken op locatie. Oskar ter Mors zal enkele zwaarden hanteren om hun gevechtsfunctie te analyseren. Aansluitend zullen collectiemedewerkers van het NMM de zwaarden conserveren en overbrengen naar het depot van het Museum Sloten, waardoor deze unieke voorwerpen behouden blijven voor de generaties na ons.
Met deze tien nieuwe zwaarden beschikt het team over waardevolle vergelijkingspunten. De onderzoekers hopen hiermee stap voor stap in kaart te brengen hoe deze imposante wapens echt gebruikt werden, voorbij de legendes, terug naar de tastbare historische werkelijkheid.
Museum Vol Verhalen
Een symposium over Tweehandszwaarden was dit jaar onderdeel van de programmering van Museum Vol Verhalen. Benieuwd wat er nog meer te doen is?
Bekijk het programma