Een van de oudste foto’s

Deze antieke foto van een Napoleontische veteraan toont een oudere generaal-majoor met een indrukwekkend aantal onderscheidingen op zijn borst. Naast hem op de tafel staat zijn gepluimde steek. Het is een portret van Generaal-Majoor Jean Theodoor Serraris (1789-1855) dat gemaakt moet zijn tussen 1849 en 1852. Het is hiermee één van de oudste foto’s in de collectie van het NMM. Wat deze vroege foto extra speciaal maakt, is dat ook de uniformrok die generaal Serraris op de foto draagt, bewaard is gebleven in de collectie.

Een imposante loopbaan

Jean Theodoor Serraris wordt op 8 mei 1787 als zoon van een griffier geboren in het Belgische Kieldrecht, nabij Lokeren. Hij begint zijn militaire loopbaan in 1806 als grenadier bij de Franse Keizerlijke Garde van Napoleon. Tussen 1806 en 1814 zou hij in dienst blijven bij eenheden van de Franse Garde en vanuit de onderste rangen klimt hij op tot officier. Zijn carrière heeft een slechte start als hij op 14 oktober 1806 (hij is dan exact 4 maanden in dienst) tijdens de slag bij Jena zwaar gewond raakt en zijn rechterarm breekt. Dit betekent echter niet het einde van zijn loopbaan als militair.

Geluk bij een ongeluk

In de jaren 1806 -1809 strijdt hij achtereenvolgens in Polen, Spanje en Oostenrijk. Tijdens de slag bij Essling (21-22 mei 1809) heeft hij geluk: een kanonskogel vliegt rakelings langs hem en rukt zijn rugzak van zijn lijf. Hij raakt echter niet gewond. In tegendeel: in 1809 maakt hij promotie tot korporaal en als hij van 1810 tot 1812 weer in Spanje zit, treedt hij toe tot de officiersrangen en wordt hij luitenant. Vanuit Spanje gaat het naar Rusland, waar hij Moskou ziet branden en op de terugtocht via de rivier de Berezina richting Saksen trekt.

Voor zijn inzet tijdens de Russische campagne beloont Napoleon Jean Theodoor met het Ridderkruis van het Legioen van Eer. Op 16 oktober 1813, tijdens de slag bij Leipzig, komt hij wederom in aanraking met een kanonkogel. Dit keer raakt hij gewond aan zijn linkerzij. Het mag een wonder heten dat hij dit overleeft. In 1814 is de kapitein terug in België en verdedigt hij Antwerpen. Het zal zijn laatste strijd zijn onder het Franse vaandel en ook de derde keer dat hij gewond raakt op een slagveld.

Een van de oudste foto's

In Nederlandse dienst

Na de verbanning van Napoleon naar Elba wordt de kaart van Europa opnieuw getekend en komt het Belgische grondgebied onder Nederlandse heerschappij. Op 30 september 1814 komt Jean dan ook als kapitein in dienst bij het Nederlandse leger. Ook hier weet men de kwaliteiten van de officier, die “in alle opzichten bekwaam is” op waarde te schatten. Als de Belgische revolutie in 1830 uitbreekt, is Serraris inmiddels opgeklommen tot Luitenant-Kolonel der Grenadiers.

Hoewel hij Belg van geboorte is, blijft hij zijn eed aan Koning Willem I trouw en vecht hij onder meer een bloedige strijd tegen de Belgische opstandelingen bij de Schaersbeekse Poort in Brussel. Tijdens de navolgende Tiendaagse Veldtocht is hij bij het Mobiele Leger actief en krijgt hij het Metalen Kruis als herinnering aan zijn inzet. Ook wordt hij benoemd tot Ridder der Militaire Willems-Orde der 4e klasse en Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. In 1849 zou hij in deze laatste orde promotie maken tot Commandeur.

Rokjas voor opperofficieren van J. Th. Serraris, circa 1845. Serraris droeg dit uniform in de rang van Generaal-Majoor of Luitenant-Generaal.

Tot rust in Limburg

Na 1831 breekt er een rustigere periode aan voor de officier. Hij wordt in Limburg gestationeerd en is vanaf 1841 als generaal-majoor belast met werkzaamheden voor de provinciaal commandant. Het navolgende jaar wordt hij door de koning in de adelstand verheven en mag hij zich jonkheer noemen. Een bijzondere gebeurtenis vindt plaats in 1849 als de Koning der Belgen een bezoek brengt aan Luik. Jean mag als Nederlandse afgevaardigde namens de Nederlandse koning de Belgische vorst de complimenten overbrengen. Ter gelegenheid hiervan wordt hij benoemd tot Commandeur in de Belgische Leopoldsorde.  Vanaf 1850 mag de generaal-majoor zich commandant van alle troepen in Limburg noemen. Dit is de laatste functie van Jean Theodoor Serraris. In 1852, na 46 jaar militaire dienst, gaat hij met pensioen en krijg hij de eindrang van luitenant-generaal. Hij overlijdt in Maastricht op 2 januari 1855.

Conservator NMM Mathieu Willemsen
"Deze foto is al met al een unieke afbeelding van een bijzondere militair!" Mathieu Willemsen - Conservator