Een Amerikaans icoon, ontwikkeld in Nederland
Het Amerikaanse M16-geweer is, op de Kalasjnikov na, het meest gebruikte militaire wapen ter wereld. Het wordt ook wel het ‘Geweer van het Vrije Westen’ genoemd. Wat weinig mensen weten, is dat dit geweer zijn oorsprong voor het grootste deel in Nederland heeft.
Een geweer van vliegtuigmaterialen
De M16, toen nog AR10 genaamd, werd midden jaren vijftig bedacht door de Amerikaanse ontwerper Eugene Stoner in dienst van de Fairchild Engine & Airplane Corporation. Het wapen was een revolutionair ontwerp, gemaakt van lichtmetaal en kunststof. Materialen waar vliegtuigbouwer Fairchild veel ervaring mee had. Dit wapen zou, zo dacht men, bij alle landen van de NAVO worden ingevoerd, zoals dat ook met de Kalasjnikov in Oost-Europa was gebeurd. De AR10 was echter nog in het begin van zijn ontwikkelfase en nog lang niet goed genoeg om te worden ingevoerd.
Toen de directeur van de Amerikaanse vliegtuigfabrikant in Nederland bij Fokker op bezoek was, kwam hij in gesprek met de Nederlandse Minister van Defensie. Ze spraken af dat de Artillerie Inrichtingen in Zaandam het exclusieve recht kreeg om dit wapen verder te ontwikkelen en tot een volwaardig geweer te maken. De wereld lag open voor de Zaanse fabriek.
De AR10 was geen groot succes
In Zaandam werd het geweer verder ontwikkeld en vele proefmodellen passeerden de revue. De wapens werden aan diverse landen aangeboden voor militaire beproevingen. Er was zelfs een speciale versie gemaakt die voor de KLM die geweren nodig had waarmee stewardessen ijsberen konden uitschakelen als zij een noodlanding moesten maken in het poolgebied!
Uiteindelijk waren echter weinig landen geïnteresseerd om dit wapen aan te schaffen. Alleen Portugal en Soedan namen flinke hoeveelheden af voor hun legers. De AR10 was geen groot succes. Een van de problemen was dat de lichte materialen niet goed tegen de hitte en kracht van het vuren konden.
Van AR10 via AR15 naar M16
Tegelijkertijd was men in Amerika bezig met de invoering van een nieuw type patroon in het kaliber 5,56 mm. Een stuk kleiner dan het kaliber van de AR10 uit Zaandam, want dat was 7,62 mm. In de Vietnamoorlog bleek dit nieuwe kaliber een stuk praktischer en werd dit de standaard voor het nieuwe Amerikaanse legergeweer, de AR15. Deze AR15 was een doorontwikkeling van de Zaanse AR10 en, op het kaliber na, vrijwel identiek. Het lichtmetaal en kunststof konden wel tegen de geringere krachten van de kleinere patroon en het wapen groeide uit tot een wereldwijd succes ten koste van het Nederlandse geweer. Het geweer uit Zaandam was mislukt. De AR15 kreeg in het Amerikaanse leger een nieuwe naam: M16. Het zou een megasucces worden. Vrijwel alle landen in het Westen hebben dit geweer, of een variant ervan, momenteel in de bewapening. De AR10 was voorbijgestreefd door zijn kleine broertje.
“Het M16 geweer is wereldberoemd, maar weinig mensen weten dat het in Nederland is ontwikkeld.” Mathieu Willemsen - Conservator
