Phil Oestricher, de F-16 testvlieger die niet twijfelde
Het had weinig gescheeld of het prototype van de F-16 was nog voor de eerste echte testvlucht al verongelukt. Het liep goed af dankzij accuraat ingrijpen van de testvlieger, Phil Oestricher.
Een onbedoelde vlucht
Op 20 januari 1974 staat een testrun voor de YF-16 (het prototype van de F-16) op het programma. Phil Oestricher is testvlieger van vliegtuigbouwer General Dynamics, en hij moet de remmen van het vliegtuig testen. Dat doet hij door over de startbaan van Edwards Air Force Base te rijden, met steeds hogere snelheden. Dit alles ter voorbereiding op de eerste echte testvlucht. Het is zeker niet de bedoeling dat hij nu al zal gaan vliegen.
Pilot Induced Oscillation
Bij één van de runs krijgt het vliegtuig echter zoveel snelheid dat het ‘als vanzelf’ begint op te stijgen. Op de video is goed te zien wat er daarna gebeurt: het vliegtuig begint hevig te schudden en dreigt onbestuurbaar te worden. Vliegers noemen dit een Pilot Induced Oscillation, door de piloot veroorzaakte schommelbeweging. Als de achtervleugel de grond raakt, begint het vliegtuig te stuiteren en lijkt het helemaal mis te gaan.
Oestricher vertelt later dat hij besloot ‘to fly out of the situation’, uit de situatie weg te vliegen. Met andere woorden: met vol vermogen de lucht in, hoogte winnen en het vliegtuig onder controle krijgen. En dat lukt. Na een onbedoelde eerste vlucht van 5 minuten kan Oestricher de landing inzetten. Oestricher en het hele team komen met de schrik vrij.
Een andere manier van besturen
Het vliegtuig is beschadigd, maar wordt binnen een week gerepareerd. Wat precies de oorzaak is van het verlies aan controle, wordt grondig onderzocht. Wat het incident bewijst, zegt ook Oesticher: het vliegen met een F-16 is echt anders dan met andere vliegtuigen. De besturing is heel gevoelig voor druk die de vlieger op de stick uitoefent. Ook moeten de eerste vliegers erg wennen dat de stick niet meegeeft. De stick is statisch en registreert de druk elektronisch, maar hierdoor voelt de vlieger niet goed hoeveel druk hij precies geeft. Later passen de ingenieurs de stick hierom aan. De echte eerste vlucht van de YF-16 vindt plaats op 2 februari, duurt negentig minuten, en verloopt probleemloos.
Een legendarische testpiloot
Phil Oestricher (1931-2015) werd opgeleid als technicus in de lucht- en ruimtevaart, en vloog daarna voor de Amerikaanse marine. Na zijn militaire carrière werkte hij bij vliegtuigbouwer Convair, en later bij General Dynamics in Fort Worth, Texas. Hier raakte hij betrokken bij de ontwikkeling en het ontwerp van de Light Weight Fighter, het vliegtuig dat later de F-16 zou worden.
Hij deed onderzoek aan de ergonomie van de cockpit, wat bij de F-16 bijvoorbeeld resulteerde in de achteroverliggende stoel, en de positie van de stick en motorbedieningshendel. Door het incident met de onbedoelde vlucht werd Oestricher een icoon. Kenners zeggen dat hij ‘niets minder dan heroïsch professionalisme’ toonde door ervoor te kiezen met het toestel op te stijgen, en zo te voorkomen dat de YF-16 zou neerstorten en verloren zou gaan. Omdat deze eerste vlucht onbedoeld en ongepland was, staat hij bekend als ‘flight zero’, vlucht nul.
Bekijk het volledige interview met YF-16 testvlieger Phil Oestricher (2012).
F-16: 50 JAAR FAST FORWARD
Unieke objecten te zien
Bij het maken van de tentoonstelling ‘F-16: 50 JAAR FAST FORWARD’ hebben we ruimhartige hulp gekregen uit Amerika. In Texas staat het Fort Worth Aviation Museum en dat is nauw verbonden met de F-16. De zoon van Phil, Rick Oestricher, heeft een goede band met dat museum en bezit unieke persoonlijke objecten van zijn vader. Hij gaf een aantal daarvan aan ons museum in bruikleen.
Zo was in de tentoonstelling de flightsuit van Oestricher te zien, met de helm die hij tijdens de beroemde vlucht nul droeg. In de vitrine lag bovendien het logboek van Oestricher. Dat open lag op de pagina waarop zijn eerste take off met de YF-16 genoteerd staat. Vliegduur: vijf minuten.
"Door het incident met de onbedoelde vlucht werd Oestricher een icoon. Volgens kenners toonde hij ‘niets minder dan heroïsch professionalisme’ en kon hij voorkomen dat de YF-16 zou neerstorten en verloren zou gaan." Alfred Staarman - Conservator
