De ontwikkeling van de atoombom
Momenteel draait de film Oppenheimer in alle bioscopen. Een film over een belangrijk historisch onderwerp: de ontwikkeling van de atoombom.
In het diepste geheim
Robert Oppenheimer was een Amerikaanse natuurkundige die in de Tweede Wereldoorlog aan het hoofd stond van een groep wetenschappers die in de woestijn van New Mexico in het diepste geheim werkten aan de atoombom.
Het was een race tegen de klok, Amerika wilde koste wat kost als eerste beschikken over de bom. Dat lukte. President Truman kreeg de beschikking over een atoombom in juli 1945. Duitsland had toen al gecapituleerd, maar Japan nog niet. Op 6 en 9 augustus 1945 werden de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki weggevaagd door atoombommen. Japan capituleerde direct daarna.
Mutual Assured Destruction
Amerika had als eerste een atoombom. Maar dat duurde niet lang: vanaf 1949 beschikte ook de Sovjet-Unie over kernwapens. Tussen de supermachten ontstond tijdens de Koude Oorlog een ongekende wapenwedloop die resulteerde in steeds meer kernwapens met steeds grotere vernietigingskracht, treffend aangeduid met MAD (Mutual Assured Destruction).
Koude Oorlog
Nederland kreeg in de Koude Oorlog als NAVO-bondgenoot ook te maken met kernwapens. Zowel landmacht, luchtmacht en marine hadden gedurende deze periode kernwapens in hun arsenaal. Weliswaar tactische kernwapens, dat zijn kleinere wapens – in tegenstelling tot de strategische kernraketten met een veel grotere kracht – maar toch. Die wapens konden overigens alleen ingezet worden op bevel van de Amerikaanse president.
De mogelijke inzet van kernwapens op het slagveld van de ‘Derde Wereldoorlog’ had grote gevolgen voor de bewapening, de uitrusting (bescherming) en de manier van optreden van het Nederlandse leger. De gemiddelde dienstplichtige pantserinfanterist uit de Koude Oorlog kon daar goed over meepraten.
Het Nationaal Militair Museum heeft duizenden objecten in de collectie die direct of indirect te maken hebben met de mogelijke inzet van kernwapens. Variërend van de Honest John en de Nike raket, de gasmaskers en NBC pakken, tot protestaffiches en muziek uit de Koude Oorlog. In 2019 was veel van dit materiaal te zien in een tentoonstelling over de Koude Oorlog. In de expositie waren beelden te zien van kernproeven in de woestijn van New Mexico, vlak na de oorlog.
-
Protest NATO-soldaten
-
De Honest John
Morele dilemma’s
Kernwapens zorgen voor morele dilemma’s, dat wist Oppenheimer als geen ander. Zijn aanvankelijke euforie verdween snel toen hij zag hoe de wapenwedloop zich ontwikkelde. Hij wist wat de bom teweegbracht.
Overigens vindt men in Japan de hype rond Oppenheimer, maar vooral de combinatie in de marketing rond de film Barbie, onsmakelijk en ongepast. De atoombommen op Hiroshima en Nagasaki zijn voor Japan een traumatische ervaring, en beslist geen onderwerp voor lollige memes en grappen. Oppenheimer zou, had hij nog geleefd, het daar zeker mee eens zijn geweest.
"Oppenheimer is de vader van de atoombom, maar keert zich later tegen de kernwapenwedloop. Ook in de samenleving zien we dat terug: van aanvankelijk enthousiasme naar steeds grotere bezwaren. De collectie van het NMM heeft daar talloze voorbeelden van." Alfred Staarman - Conservator
